سيدمجتبي مير لوحي
سيدمجتبي ميرلوحي (مشهور به نواب صفوي)، فرزند سيدجواد، در سال 1303 خورشيدي به دنيا آمد. وي پس از گذراندن از تحصيلات ابتدايي به مدرسه آلماني‌ها (هنرستان فني) رفت و هم‌زمان در مسجد محله خالي‌آباد، به يادگيري مقدمات دروس حوزوي پرداخت. نواب صفوي پس از گرفتن ديپلم از مدرسه آلماني‌ها، به استخدام شرکت نفت درآمد و پس از مدت کوتاهي مأمور خدمت در پالايشگاه آبادان شد. او از دوران تحصيل در هنرستان، روحيه‌اي پر شور و ناآرام داشت و توانسته بود تظاهرات نسبتاً گسترده‌اي را از مدرسه آلماني‌ها تا مجلس شوراي ملي سامان دهد. در آبادان هم به تحريک کارگران شرکت نفت بر ضد يکي از کارمندان انگليسي شرکت نفت پرداخت و تحت تعقيب قرار گرفت؛ بنابراين شبانه با لنج به عراق رفت و خود را به نجف رساند.
نواب صفوي در حوزه علميه نجف، به يادگيري علوم اسلامي که مقدمات آن را در تهران فراگرفته بود، مي‌پردازد و نزد استاداني چون علامه اميني (صاحب‌الغدير)، حاج آقا حسين قمي و شيخ آقا محمد تهراني، به يادگيري فقه، اصول، تفسير قرآن و اصول سياست مي‌پردازد. در نجف يکي از کتاب‌هاي احمد کسروي به دستش مي‌رسد؛ پس از مطالعه آن، متوجه مي‌شود که در آن به ارزش‌هاي اسلامي اهانت شده است. آن کتاب را به برخي از علما و مراجع نجف نشان مي‌دهد؛ از اين رو آيت‌الله حاج آقا حسين قمي، احمد کسروي را مرتد اعلام مي‌کند. هم‌زمان در تبريز و مراغه و نيز در مطبوعات کشور، حرکت‌هايي ضد احمد کسروي صورت مي‌گيرد. نواب صفوي که انديشه اصلاح يا ترور کسروي را در سر داشته به تهران مي‌آيد. ابتدا با کسروي به بحث مي‌نشيند و چون نمي‌تواند او را قانع کند که افکار و انديشه‌هايش برخلاف تشيع است، قصد جان او را مي‌کند. در ارديبهشت 1324 نواب صفوي، شخصاً کسروي را هدف قرار مي‌دهد، ولي موفق نمي‌شود و به زندان مي‌افتد. دو ماه بعد از زندان آزاد مي‌شود و در انديشه کار تشکيلاتي، فداييان اسلام را پايه‌گذاري مي‌کند و به جذب نيرو مي‌پردازد.
در اسفند 1324 چند نفر از همراهان نواب صفوي، احمد کسروي را در محوطه دادگستري تهران ترور مي‌کنند. پس از دستگيري دوستان نواب، او تهران را به قصد نجف اشرف ترک مي‌کند. مدتي بعد به ايران بازمي‌گردد و در کنار آيت‌الله ابوالقاسم کاشاني قرار مي‌گيرد. هنگامي که نواب صفوي با مخالفت آيت‌الله‌العظمي بروجردي براي انجام اقدامات انقلابي رو به رو مي‌شود، دوستان و هواداران طلاب خود را از قم خارج مي‌کند. جمعيت فداييان اسلام، در آبان ماه 1328 اقدام به ترور عبدالحسين هژير مي‌کند. نواب در جريان نهضت ملي شدن صنعت نفت با آيت‌الله کاشاني همراه مي‌شود. او و همراهانش در بعضي از اقدامات، ضد رژيم پهلوي شرکت مي‌کنند. نواب در جريان اين اقدامات، مدتي به زندان مي‌رود و آزاد مي‌شود تا بالاخره پس از ترور ناموفق حسين علا، نخست‌وزير وقت، او و سه نفر از ياران نزديکش دستگير و به اعدام محکوم مي‌شوند و در 25 دي 1344 حکم اعدام آنان اجرا مي‌شود. پيکر اعضاي فداييان اسلام، در گورستان مسگر‌آباد تهران دفن مي‌شود، ولي مدتي بعد جسد نواب صفوي را به قم منتقل مي‌کنند و در وادي‌السلام به خاک مي‌سپارند.
از سيدمجتبي ميرلوحي (نواب صفوي) نوشته‌هاي مختصري باقي است که در تبيين شيوه تشکيل و اداره حکومت اسلامي است.
